Bu bulgu, Dünya’nın iç yapısının daha karmaşık ve çeşitlenmiş olduğunu göstererek, mantodaki magma rezervuarlarının yalnızca bölgesel değil, tıpkı vakitte kimyasal çeşitlilik açısından da değerli farklılıklar taşıdığını ortaya koydu.
Matthijs Smit (Britanya Kolumbiyası Üniversitesi) ve Ellen Kooijman (İsveç Tabiat Tarihi Müzesi) tarafından oluşturulan araştırma takımı, daha evvelki araştırmalarda gözlemlenen çelişkiyi açıklığa kavuşturdu.
Smit, “Lavlar sadece magmaların üst çıkarken farklı kaya tipleri ile etkileşime girmesi nedeniyle farklılık gösterir” diyerek, lavların kimyasal çeşitliliğinin aslında magma akışlarının yer yüzeyine çıkarken, yer altındaki farklı kaya katmanlarıyla etkileşime girmesinden kaynaklandığını açıkladı. Bu etkileşim, lavların bileşiminde çeşitlilik yaratarak, farklı kimyasal özellikler göstermelerine neden oluyor.
Dünya’nın mantosuna ait fotoğrafımızı tam manasıyla değiştiriyor
FrankfurterRundschau’ta yer alan habere nazaran volkanik patlamalardan kaynaklanan lavların, Dünya’nın mantosundaki te tip bir rezervuardan geldiği ortaya çıktı. Araştırma grubundan Matthijs Smit, “Belirli bir element kümesini inceleyerek, yüzeye çıkan magma erimelerini etkileyen farklı süreçlerin kimyasal tesirlerini tanımlayabildik ve tüm sıcak nokta lavlarının aslında tıpkı başlangıç bileşimine sahip olduğunu bulduk” dedi. Bu yeni bulgu, araştırma grubu için büyük bir sürpriz oldu.
Smit, “Keşif, sıcak nokta lav akışlarına ve Dünya’nın mantosuna ait fotoğrafımızı tam manasıyla değiştiriyor” diyerek bu kıymetli bulguyu vurguladı. Çalışma, Nature Geoscience mecmuasında yayımlandı.
Araştırma takımının tahlili, sadece Dünya’nın okyanus bölgelerindeki sıcak nokta lavlarına yeni bir bakış açısı getirmekle kalmıyor, tıpkı vakitte kıtalardaki bazaltik lavlarla da yeni bir ilişki ortaya koyuyor. Bu bazaltik lavlar, okyanus yanardağlarındaki lavlardan temel olarak farklıdır; lakin yapılan incelemeler, her iki tıp lavın birebir magma “atasına” sahip olduğunu kanıtlıyor. Bu bulgu, lavların farklı çevresel şartlarda nasıl emsal bir kaynaktan türediğini göstererek, Dünya’nın mantosundaki magma hareketlerinin daha karmaşık ve kontaklı bir biçimde işlediğini ortaya koyuyor.
Daha evvel düşünülenden çok daha homojen
Bu çalışma, araştırmacıların direkt inceleyemeyeceği Dünya’nın mantosuna dair kıymetli içgörüler sağlıyor.
Matthijs Smit, “Bu keşif, Dünya’nın kimyasal evrimine ait modelleri ve global element döngülerine bakış açımızı değiştiriyor” diyerek, bulguların değerine dikkat çekiyor. Smit, ayrıyeten, “Dünya’nın mantosu sırf daha evvel düşünülenden çok daha homojen olmakla kalmıyor, tıpkı vakitte muhtemelen artık ‘ilkel rezervuarlar’ da içermiyor; bu ögeler, bir vakitler bilgileri açıklamak için gerekliydi lakin manto konveksiyonu kavramıyla hiçbir vakit gerçek manada bağdaştırılamaz” formunda açıklamalarda bulunuyor. Bu yeni bakış açısı, Dünya’nın iç yapısına dair anlayışımızı esaslı bir formda değiştiriyor.
Bu çalışma, Dünya’nın araştırmacıların direkt keşfedemeyeceği bir kısmı hakkında değerli bilgiler sağlıyor:
Demir çekirdek ile yüzey kabuğu ortasında yer alan manto. Dünya’nın mantosu, gezegenin hacminin yüzde 80’inden fazlasını oluşturan, erimiş ve yarı erimiş gereçten oluşan kabarcıklı bir katmandır. Manto, Dünya’nın iç yapısının en geniş kısmını oluştururken, birebir vakitte gezegenin dinamik süreçleri, levha tektoniği ve volkanizma üzere değerli olayların kaynağıdır. Bu yeni bulgular, mantonun yapısı ve kimyasal evrimi hakkında daha derinlemesine bir anlayış geliştirmemize yardımcı oluyor.
Mantodan gelen magmanın yerkabuğunun içine nüfuz etmesi ve yüzeye çıkması, lav olarak bilinir. Dünya’nın mantosunun nasıl yapıldığını anlamak, araştırma açısından merkezi bir ehemmiyete sahiptir, zira bu, mantonun nasıl davrandığını ve bu davranışların levha tektoniği üzere büyük jeolojik süreçlerle nasıl bağlantılı olduğunu açıklığa kavuşturur. Mantonun yapısı, içindeki sıcaklık, basınç ve kimyasal bileşim üzere faktörler, levha hareketlerinin ve volkanizmanın temel itici güçlerini belirler. Münasebetiyle, mantonun dinamiklerini anlamak, gezegenin jeolojik evrimini ve günümüzdeki yer kabuğu süreçlerini daha yeterli kavramamıza yardımcı oluyor.