Mısır Dışişleri Bakanı Bedr Abdulati ve Gazze’deki Filistinlilerin zorla yerinden edilmesini savunan ABD Başkanı Donald Trump’ın Orta Doğu Özel Temsilcisi Steve Witkoff, Arap Birliği doruğunda kabul edilen Gazze’nin imarına yönelik planı görüştü.
Mısır Dışişleri Bakanlığı’ndan yapılan açıklamaya nazaran, Abdulati ve Witkoff, telefon görüşmesi gerçekleştirdi. Abdulati, ülkesinin ABD Lider Donald Trump ve idaresiyle ‘olumlu ve yapan etkileşimi’ sürdürmeyi ve ‘planın ve avantajlarının kapsamlı bir biçimde sunulması’ emeliyle bu diyaloğun devam etmesini arzuladığını belirtti.
‘ANLAŞMA TÜM TARAFLARCA UYGULANMAYA DEVAM EDİLMELİ’
Gazze’nin toparlanması ve yine inşasına yönelik Arap Birliği tepesinde kabul edilen planı kıymetlendiren Mısırlı Bakan, Witkoff ile planın detaylarını ve farklı kademelerini paylaştı. Abdulati, 4 Mart’ta Kahire’de düzenlenen Arap Birliği doruğunun ortaya koyduğu üzere, planın Arap ülkelerinin tam mutabakatına sahip olduğunu vurguladı. Abdulati, ‘Gazze’deki ateşkes muahedesinin tüm evrelerinin tüm taraflarca uygulanmaya devam edilmesi ve İsrail’in insani yardımların Gazze’ye ulaşmasına müsaade vermesi, yine inşanın başlaması için yolun açılması ve savaşın büsbütün sona erdirilmesi’ gerektiği söyledi.
ÇİN’DEN TRUMP’A: GAZZE, FİLİSTİNLİLERE AİTTİR
Mısır’ın başşehri Kahire’de Arap Birliği’nce düzenlenen inanılmaz doruğun sonuç bildirisinde, Filistin devletinin hayata geçirilmesine yönelik siyasi sürecin bir kesimi olarak, Birleşmiş Milletler Güvenlik Kurulu’na Batı Şeria ve Gazze’de memleketler arası barış gücü konuşlandırılması daveti yapılmıştı. Bildiride Gazze’deki ateşkes muahedesinin ikinci ve üçüncü basamaklarının tamamlanmasının da en yüksek öncelik olduğu vurgulanmıştı.
Arap ülkeleri, Filistinlilerin Batı Şeria’daki kamplarından ve kentlerinden zorla göç ettirilmesine yönelik her türlü teşebbüsü reddettiklerini kaydetmişti. İsrail Başbakanlığı’ndan 2 Mart’ta yapılan açıklamada ise Benjamin Netanyahu’nun Gazze Şeridi’ne her türlü insani yardım materyalinin girişinin durdurulmasına karar verdiği duyurulmuştu. Trump da öncesinde Gazze’deki Filistinlilerin kalıcı olarak zorla yerinden edildiği, Mısır ve Ürdün üzere komşu ülkelere gönderildiği tartışmalı bir plan ortaya koymuştu.
Trump’ın planına ait Çin’den de açıklama yapıldı. Çin Dışişleri Bakanı Vang Yi, Çin Ulusal Halk Kongresi’nin yıllık genel kurulu kapsamında başşehir Pekin’de “Çin’in Dış Siyaseti ve Dış İlişkileri” başlığıyla düzenlediği basın toplantısında, ABD Başkanı Donald Trump’ın Gazze Şeridi’ni ‘devralma’ ve bölgede yaşayan Filistinlileri komşu ülkelere yerleştirme planına karşı çıkarak, “Gazze, Filistinlilere aittir” sözlerini kullandı.
Toplantıda AA muhabirinin Çin’in Orta Doğu’daki rolü ve Trump’ın Gazze planına ait sorusuna verdiği cevapta Vang, “Gazze, Filistinlilere aittir, Filistin topraklarının ayrılmaz kesimidir. Gazze’nin statüsünü zorla değiştirmek barış değil sırf kaos getirecektir” dedi.
Çin’in Gazze’de barışın sağlanması için Mısır ve öteki Arap ülkeleri öncülüğündeki planı desteklediğini tabir eden Vang, ABD’yi ismini anmadan eleştirerek, “Eğer büyük ülke, Gazze halkını sahiden umursuyorsa kapsamlı ve kalıcı barışı teşvik etmeli, insani yardımı artırmalı, ‘Filistin’i Filistinlilerin yönetmesi’ unsurunu gözeterek Gazze’nin tekrar inşasına katkı sağlamalı” değerlendirmesinde bulundu.
‘FİLİSTİN VE İSRAİL FAKAT O VAKİT BARIŞ İÇİNDE VAR OLABİLİR’
Ortadoğu’da barış olmadan dünyada istikrarın olamayacağını belirten Vang, “Filistin sorunu, ebediyen Ortadoğu sıkıntısının merkezinde yer aldı. İsrail-Filistin çatışması daima tekrarlanıyor zira iki devletli tahlilin fakat yarısı gerçekleşti. İsrail Devleti, uzun vakitten bu yana varlığını sürdürüyor lakin Filistin Devletine hala ulaşılamıyor. Milletlerarası toplum, sonraki süreçte iki devletli tahlile daha fazla odaklanmalı ve bağımsız Filistin Devletine daha fazla dayanak vermeli. Filistin ile İsrail lakin o vakit sahiden barış içinde birlikte var olabilir, Arap ve Yahudi halkları daima dostluk içinde bir ortada yaşayabilir” dedi.
Vang, Filistinli taraflara Pekin Deklarasyonu’ndaki irade beyanına uygun olarak aralarında birliği sağlama davetinde bulunurken Ortadoğu’daki tüm tarafların farklılıklarını kenara bırakarak Filistin devletini desteklemesi, milletlerarası toplumun da İsrail ile Filistin ortasında barışı teşvik için mutabakat inşa etmesi gerektiğini vurguladı.
BM RAPORTÖRÜ: BU ASLA GERÇEKLEŞMEYECEK
Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Kurulunun 58’inci Oturumu’na katılmak üzere İsviçre’nin Cenevre kentinde bulunan BM Konut Hakkı Özel Raportörü Balakrishnan Rajagopal da AA muhabirine, Trump’ın Gazze planına dair değerlendirmelerde bulundu.
Gazze’de yaşayan Filistinlilerin toplu olarak hudut dışı edilebileceği fikrinin temelde bir ‘fantezi’ olduğunu kaydeden Rajagopal, “Bu asla gerçekleşmeyecek. Şayet bu türlü bir şey olursa, bu son birkaç yüzyıldaki memleketler arası hukukun en büyük ihlallerinden biri olur” dedi.
Rajagopal, bu durumun işgal yılları olan Nekbe (Büyük Felaket), onlarca yıldır sürdürülen apartheid siyasetleri ve akabinde Gazze’de işlenen soykırımla esasen kitlesel olarak hudut dışı edilen Filistinlilere daha fazla acı yüklemesine yol açacağını tabir ederek, “Dolayısıyla bu fanteziler, memleketler arası hukuka uygun rastgele bir nezaket ve ahenk seviyesine sahip olmayı amaçlayan tüm ülkeler tarafından haklı olarak reddedildi” diye konuştu.
BM Konut Hakkı Özel Raportörü, Trump’ın planına alternatif olarak Arap Ligi Harikulâde Doruğu’nda Gazze’nin yine inşasına yönelik bir planın kabul edilmesinin memnuniyetle karşılandığını vurguladı. Gazze için ilerleyebilecek tüm tekrar inşa planlarına Filistinlilerin tam olarak dahil edilmesinin ehemmiyetine işaret eden Rajagopal, şöyle konuştu:
“Kendi hayatlarını tekrar inşa etmekten sorumlu olmaları, kendi yazgısını tayin haklarının çok değerli bir kesimidir. (Gazze’nin, Gazzeliler olmadan inşası) Bu, uygun niyetli olsa dahi büsbütün yabancılar tarafından yapılamaz. Filistinlilerin Gazze’den kitlesel olarak sürülmesi, dünyanın en güçlü ülkeleri tarafından bile tek taraflı olarak yapılamaz.”
Rajagopal, ABD yahut bölgedeki öteki ülkeler tarafından yönlendirilecek öteki bir müdahaleyi gerçekçi mümkünlük olarak görmediğini söz ederek, şunları kaydetti:
“Bu nedenle örneğin, ABD’nin Arap Ligi planına karşı bir direnci varsa ABD elbette Gazze’nin yine inşasına yönelik kendi planını ortaya koyabilir lakin bu, Filistinlileri sürgün etme ve Gazze’yi Orta Doğu’da bir tıp tatil beldesine dönüştürme hayalleri üzerine değil, Filistinlilerin insan haklarına dayalı, onların tam iştirakiyle ve işbirliğiyle gerçekleşmelidir.”
‘FİLİSTİNLİLERİN KENDİ BAHTINI TAYİN HAKKINA HÜRMET GÖSTERİLMELİ’
Gazze Şeridi’ndeki şiddetli yıkımın şimdi sona ermediğini, İsrail ile Hamas ortasında varılan ateşkes mutabakatının ikinci ve üçüncü kademesi için müzakere teşebbüsleri olduğundan bahseden Rajagopal, “Ateşkesin sürmesini ve sonraki kademelerine yanlışsız adımlar atılmasını umuyorum. Ateşkes, yok edilen Filistinlilerin hayatlarının kurtarılması için gerekli. Bunun için birinci gereklilik, maalesef İsrail tarafından en son engellenen insani yardımın ve dayanağın derhal sağlanmasıdır” açıklamasında bulundu.
Rajagopal, İsrail’in Gazze’ye insani yardım girişini engellemesinin memleketler arası hukukun ve bilhassa Milletlerarası Adalet Divanının (UAD) açıkça ‘insani yardım gereçlerine manisiz erişim olması gerektiğini’ bildiren süreksiz kararının ihlali olduğunun altını çizdi.
Gazze’deki tekrar inşa sürecinin ehemmiyetine işaret eden Rajagopal, “Filistinlilerin kendi yazgısını tayin hakkına tam hürmet gösterilerek Gazze’nin yine inşası için daha iştirakçi bir sürecin temelinin atılması gerekiyor. Bu, çatışmayı sona erdirebilir ve maddi olarak katkıda bulunmak isteyen başka ülkelere, Gazze’nin yine inşasına koyacakları paranın boşa gitmeyeceğine dair teminat verebilir” diye konuştu.
Rajagopal, bir müddet sonra Gazze’ye yeni akınların gerçekleşmesi ve çatışmaların tekrar başlamayacağına dair hiçbir garanti bulunmaması halinde komşu ülkelerden fon toplama teşebbüslerinin mümkün olamayacağına işaret etti. Raportör Rajagopal, “İşgal devam ettiği ve geniş çaplı çatışma yaşanma riski bulunduğu sürece, tekrar inşanın gerçek biçimde ilerlemesi çok güç görünüyor” ifadelerini kullandı.
(ANADOLU AJANSI)