Habertürk müellifi Oray Eğin bugünkü yazısında “Düzenleme, kısıtlamayla falan vakit harcamaya gerek yok.
Bir-iki teşebbüsçü güçlü olacak diye kentlerimizde biz yayalara ayrılan alandan feragat etmek için tahlil üretmeye çalışmak bile vakit kaybı” tabirlerine yer vererek e-scooterların yasaklanması gerektiğini tabir etti.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın yeğeni Üsame Erdoğan da BinBin isimli e-scooter markasının sahipleri ortasında yer alıyor.
Scooter sıkıntısını birinci gündeme getiren Odatv’ye “Hem Erdoğancı hem İmamoğlucu” diyen Oray Eğin’in yazısı şöyle:
“Parisliler önümüzdeki ay bizi de ilgilendiren bir bahiste referanduma gidiyor. Kentin sosyalist belediye lideri Anne Hidalgo toptan yasaklanmasından yana, fakat tekrar de elektrikli scooter konusunda son kelamı halk söyleyecek. Bu işten çıkarı olan firmalar geçen sene 2021’de scooter kullananların yüzde 85’inin Parisli olduğuna güveniyor, referandumun kendi lehlerine sonuçlanacağını umut ediyor. Fakat bu araçların sayısı son yıllarda giderek azalmaya başladı, Parisli için de bir baş ağrısına dönüştü. Hidalgo da Le Parisien’e yazdığı makalede neden yasaktan yana olduğunu anlattı. “Yine de son karar halkın,” dedi.
Daracık yolları, kimi sokaklarında kaldırımlar bile olmayan ve dünyanın en ağır kentlerinden İstanbul da emsal bir sancılı süreçten geçiyor. Elektrikli scooter’ların aslında yaşaması sıkıntı İstanbul’da pek çoğumuzun hayatına yeni bir tehdit oluşturduğu sır değil. Neyse ki hem lokal idareler hem de bakanlık bu bahiste belirli adımlar atıyor. Kadıköy Belediyesi en son biraz gösteri kokan, biraz gecikmeli lakin hayli zarurî bir çıkışla scooter’lara kilit vurdu. Bakanlık sürat sınırlaması üzere düzenlemeler getiriyor. Tenerife, Boston, Stockholm üzere kentlerde de geçtiğimiz yıllarda aşikâr kısıtlamalara gittiler. Daha birkaç sene öncesine kadar şehirciliğin geleceği, etraf dostu ulaşım aracı üzere pazarlanan bu yeniliğin pek de yeterli bir deneyim olmadığını deneyerek fark etti kentler.
ŞEHRİN İŞGALİ
Elektrikli scooter’ların işe yarayabileceği kentler de var, bu araçlara hiç muhtaçlığı olmayanlar da. Toplu taşıma ağının genişliği ve yürünebilir olmasıyla Paris ikinci kategoride. Yapılan araştırmalar elektrikli scooter’ın arabaya değil, toplu taşımaya ve yürümeye alternatif olduğunu ortaya koyuyor. Halbuki şirketler bu eserleri arabalara bağımlılığımızı azaltacağını vaat ederek pazarlamışlardı. Beşerler kentte arabayla görecekleri işleri scooter’la yapmıyor, yalnızca bir yerden bir yere bu araçlarla gidip istedikleri üzere ortada bırakmayı tercih ediyorlar.
Paris’le emsal yürünebilme özelliğine sahip, fazladan daha geniş kaldırımları ve 24 saat işleyen metro sınırı olan New York’ta bu araçların yaygınlaşmamasını da not etmek gerekiyor. İnsanların birçoklarının fazladan bu türlü bir ulaşım aracına muhtaçlığı yok. Bisiklet paylaşım programları bu açığı ziyadesiyle gideriyor.
Bu scooter’ların 2018’de birinci defa Los Angeles’ta ortaya çıkması ise şaşırtan değil. Toplu taşımanın yetersiz olduğu, otomobile bağımlılık açısından bir şehircilik felaketi olan bir yerde ucuz ve alternatif ulaşım olarak çabucak ilgi gördü. Fakat vakitle o kadar ucuz olmadığını anladık. Tıpkı Über üzere birinci başlarda insanları alıştırmak için sunulan ucuz fiyatlar giderek arttı, zira şirketler kar beklentisi içine girdi doğal olarak. Dahası bu scooter’ların bakımı da oldukça masraflıydı. Birden fazla kişi de kendilerinin olmayan bu araçlara hoyrat davrandığı için kentler scooter mezarlığına döndü.
Los Angeles sokaklarında artık sayıları azaldı bu araçların. Belirli şirketler büsbütün piyasadan çekildi. En son bu scooter’ları denediğimde Über’den daha değerliye geldi, dahası West Hollywood belediyesinin kısıtlamaları yüzünden gideceğim yere gidemedim, istediğim yere bırakamadım ve yürüyerek daha kolay varabileceğim bir yere geciktim. Kağıt üzerindeki fikirlerle pratiğin örtüşmediği bir diğer deneyim oldu bu scooter’lar.
Belediyelerin katı düzenlemeler yapmaları zarurî. En başta ortaya bırakılan bu araçlar muazzam bir kent kirliliği yaratıyor. İstanbul’daki martılar ağaçlara, apartman girişindeki demirlere, yol tabelalarının direklerine kilitleniyor—hangi hakla, nasıl buraları park yeri olarak kendi kendine sahiplenebilir?
ÖNCELİK YAYALARINDIR
Yer işgal etmesinin ötesinde, bu scooter’ların hepimizin en az bir sefer yaşadığı üzere kaldırımda yürürken hayatımızı tehdit ettiği de ortada. Scooter’ı kaldırımda sürme isteğini anlayabiliyorum. Bu kentte kaldırımda yürürken boğulmak bile mümkün—sahil yolunda bir araba sizi denize dökebilir. Kasklı da olsa hangi scooter kullanıcısı kendi hayatını Türk şoförlerine teslim etmek ister? Lakin kaldırımlarda da hem yayalar hem de scooter’lar içi kâfi yer yok. Birden fazla sokakta kaldırım bile yok zati ve nedense lokal idareler bunun bir sorun olduğunu düşünmüyor.
Dahası, İstanbul’da bu scooter’lar bir ulaşım aracı da değil daha çok keyif hedefli kullanılıyor. Bir yerden bir yere gitmek için değil, gösteri yapmak ya da sonlu hayal gücüyle iki-üç kişi binerek hava atmak için kullananlar yükte.
Ne emelle kullanırsa kullansın, o da değerli değil. Kentte öncelik her vakit yayalarındır. Bu gerçeği baştan kabul edip scooter’lara da buna nazaran yaklaşmamız gerekiyor. Tıpkı moto kuryeler üzere scooter’lar da esasen sıkıntı olan kent hayatında önümüze hiç muhtaçlığımız olmayan bir mani daha çıkarıyor. Hayatımızı kolaylaştırmadıkları ortada.
Düzenleme, kısıtlamayla falan vakit harcamaya gerek yok. Bir-iki teşebbüsçü güçlü olacak diye kentlerimizde biz yayalara ayrılan alandan feragat etmek için tahlil üretmeye çalışmak bile vakit kaybı. Bizde hiçbir vakit son karar halkın olmadı. Bu hususta da en doğrusu zirveden inme, kesin tahlil. En azından kent içinde—gerçi İstanbul’da neresi kent içi değil ki—bu araçları toptan yasaklamak kaçınılmaz.”