Dünya da ve Türkiye’de edebiyat ve kitaba dair verilen pek çok dül var. Bunlardan en kıymetlisi ve en itibarı ise kuşkusuz Nobel Edebiyat Ödülü’dür. Ödül alan bir yapıtın pahası yükselir mi, yoksa ödül yalnızca müellifi tatmin etmek için verilen bir armağan mı sorusu tartışmaya muhtaç .
Nobel Edebiyat Ödülü’nü bugüne kadar iki müellif reddetti. Biri Rus müellif Boris Pasternak, oburu ise Fransız muharrir ve filozof Jean Paul Sarte’dir.
Boris Pasternak’ın ödül almaması devrin sert siyasi konjöktüründe kaynaklandı. Çünkü devrin SSCB’si Batı bu mükafatı verdiği için ser biçimde reddetti.
Eserin kıymetini belirlemek
Jean Paul Sarte ise verilen bir mükafatın o yapıtın pahasını belirlemeyeceğini düşünürek mükafatı nazikçe geri çevirdi. Her iki muharririn halinde yola çıkarak şunu diyebilirz rahatlıkla: “Ödül edebi yapıtın pahasını belirlemek ya da onu daha da farklı bir yere koymak için değildir.”
Peki ne içindir bu ödül?
Kamoyu yararı
Yazarı ve ortaya konulan bir emeğin ya da kamoyu faydası düşünüldüğü için verilen ödüllerdir. Olaya bu açıdan bakmak mevzuyu biraz da olsa açıklığa kavuşturuyor.
Okurun ödülü
Edebi yapıtlarda ödül verilir mi sorusu da tartışmaya paha. Gerçekten yazılan bir edebi metnin, metni yazan müellifin ödül üzere bir niyetle yazıyorsa burada etik dediğimiz kavram devreye giriyor.
Yazar yapıtını yazdıktan sonra okurlarına bırakır, okurların belirleyeceği kriterler aslında yapıtın mükafatı paha görülüp, görülmediğini betimler.