BETAM, minimum ücretlinin 2+1, 90 metrekarelik bir konut sahibi olabilmesi için birikim yapması gereken müddetin 9 yıla çıktığını açıkladı. Bu mühlet 2020’de 5 yıl idi. Ayrıyeten, minimum fiyat 2 bin 800 TL iken bu fiyatın yarısı ile konut kiralamak mümkünken, artık 5 bin 500 TL’lik taban fiyatın yüzde 92’sinin kiraya gittiğine dikkat çekildi.
Bahçeşehir Üniversitesi Ekonomik ve Toplumsal Araştırmalar Merkezi (BETAM), ‘Asgari Fiyat Konut Fiyatlarını ve Kiraları Ne Ölçüde Karşılıyor?’ başlıklı bir araştırma notu yayımladı.
Araştırmada, ucuz konut piyasasında mütevazı bir konutu (2+1, 90 metrekare) satın almanın ya da kiralamanın ne ölçüde güçleştiği ortaya kondu.
Buna nazaran, 2020 Mayıs’ta bir taban ücretlinin konut sahibi olabilmesi için yaklaşık 61 ay, yani 5 yıl boyunca çıkarını biriktirmesi gerekiyordu.
Bu müddet, 2022 Haziran’da 121 ay ile en yüksek düzeye çıktı. Temmuz 2022’de minimum fiyata yapılan artırımdan sonra bile lakin 108 aya, yani 9 yıla gerileyebildi.
Asgari fiyat 2 bin 800 TL iken bu fiyatın yarısı ile konut kiralamak mümkünken, artık 5 bin 500 TL’lik taban fiyatın yüzde 92’si kiraya masraf oldu.
‘2 YIL ÖNCESİNE NAZARAN 2 KAT GÜÇLEŞTİ’
Araştırmaya nazaran, iki yıl evvel ucuz konut piyasasında 90 metrekarelik bir konutu yaklaşık 65 aylık minimum fiyat ile satın almak olanaklıyken, bugün tıpkı konuta sahip olmak için en az 110 aylık minimum fiyat gerekiyor.
Notta, “Düşük hatta ortalama fiyata çalışanların mütevazı bir konuta sahip olabilmelerinin 2 yıl öncesine kıyasla neredeyse 2 kat daha güçleştiği açıktır” sözleri yer aldı.
UCUZ KONUT 5 YILDA 127 BİN TL’DEN 600 BİN TL’YE ÇIKTI
Raporda, 2017 Eylül’den 2020 Mayıs’a kadar konut fiyatının artış suratının epeyce düşük kaldığı; o devir ortalama konut fiyatının 127 bin TL’den başlayarak yaklaşık 143 bin TL’ye yükseldiği anımsatıldı.
Haziran 2020’den itibaren kamu bankalarının başlattıkları düşük faiz oranlı konut kredi kampanyası ile konut fiyatlarındaki artışın hızlandığı belirtilen açıklamada, şöyle denildi:
“Bu durum 2021 Aralık’a kadar devam etmiş ve ortalama ucuz konut fiyatı yaklaşık 289 bin TL’ye yükselmiştir.
2022 Ağustos bilgilerine nazaran 90 metrekarelik ucuz bir konutun ortalama fiyatı 594 bin TL’ye ulaşmıştır.”
ASGARİ FİYATIN YÜZDE 92’Sİ KİRAYA GİDİYOR
Raporda ayrıyeten, 2+1 ve 90 metrekare olan bir konut kirasının, minimum fiyatın ne kadarına denk geldiği de hesaplandı.
2017 Eylül’de bu konutun kirasının taban fiyatın yüzde 82’ine karşılık geldiği; bu oranın 2021 Ocak’a kadar kademeli olarak azalarak yüzde 50’ye gerilediği belirtildi.
“Bu oran Ocak 2021’de minimum ücretlinin gelirinin yarısıyla temsili konutta kiracı olabileceğini göstermektedir” denilen araştırmada, “Ancak, takip eden devirde kiralar süratle artmaya başlamış ve kira hissesini da peşinden sürüklemiştir” denildi.
Nitekim, 2021 Aralık’ta kira bedelinin taban fiyata oranının yaklaşık yüzde 83’e çıktığının belirtildiği notta, şöyle denildi:
“2022’ye girerken yapılan büyük oranlı taban fiyat artışı kira hissesini düşürse de bu yılın Nisan ayında kira hissesi yüzde 100’ü aştı.
Kira bedelinin taban fiyata oranı nisan ayında yüzde 103’e, mayısta yüzde 119’a, haziranda ise yüzde 120’ye ulaşmıştı.
Bu sayılar 2022 baharında taban ücretlilerin 90 metrekarelik bir konutu kiralamakta büsbütün aciz kaldıklarını gösteriyor.
Temmuz ayında yapılan yeni minimum fiyat artışına ve geçtiğimiz iki ayda bir ölçü düşen kira fiyatlarına karşın kira hissesi yüksek seyretmektedir. Ağustos ayında kira bedelinin minimum fiyata oranı yaklaşık yüzde 92’dir.”
‘DÜŞÜK GELİRLİLER ÖNEMLİ BARINMA SORUNU YAŞIYOR’
Yani, Ocak 2021’de ucuz konut piyasasında 90 metrekarelik bir konutu minimum fiyatın yarısı ile kiralamak olanaklıyken, bugün birebir konutu kiralayabilmek için neredeyse fiyatın tamamı kiraya ayrılmak zorunda.
Araştırmada, “Tıpkı konut satın almada olduğu üzere düşük hatta ortalama fiyata çalışanların mütevazi bir konutu kiralayabilmeleri yaklaşık iki yıl öncesine kıyasla neredeyse iki kat daha güç hale gelmiştir” denildi ve şöyle devam edildi:
“Son 2 yılda minimum fiyatı tüketici enflasyonuna “ezdirmemek” için yapılan artırımların konut piyasasında gerçekleşen harika fiyat artışları karşısında çok yetersiz kaldıkları ve mesken sahibi olmayan düşük gelirli haneleri barınma konusunda önemli bir sıkıntıyla karşı karşıya bıraktığı aşikârdır.”