Van’ın Tuşba ilçesinde Urartular periyoduna ilişkin Ayanis Kalesi’nde yürütülen hafriyatlarda ortaya çıkarılan surlarla kalenin ihtişamı belirginleşiyor.
Urartu Hükümdarı 2. Rusa tarafından Tuşba ilçesindeki Van Gölü’ne hakim doruğa inşa edilen, asırlar öncesinden bugüne ulaşan süslemeleri, kerpiç duvarları, taş işlemeleriyle Urartu Krallığı’nın en görkemli yapılarından biri olan kalede, hafriyat ve onarım çalışmaları devam ediyor.
Kültür ve Turizm Bakanlığının müsaadesiyle 37 yıldır hafriyat çalışmalarının yürütüldüğü ve bu yıl Urartuların “baştanrısı” Haldi’ye ithaf edilen 3 bronz kalkan ve 1 bronz miğferin bulunduğu kalenin surlarının ortaya çıkarılması için çalışma yapılıyor.
Atatürk Üniversitesi Arkeoloji Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Mehmet Işıklı’nın başkanlığında, antropolog, arkeolog, kent plancısı, sanat tarihçisi ve restoratörlerden oluşan takımla sürdürülen hafriyatlarda kalenin dış surlarının da ortaya çıkarılmasına başlandı.
Kalenin güneydoğusunda ağırlaştırılan çalışmalarda birinci kere gün yüzüne çıkarılan surlarda, Urartuların sarsıntıda yaşanması olası kaymalara karşı çoğunlukla kilitli taşların kullanıldığı tespit edildi.
Kazı çalışmalarının devam ettiği kalede, surların tamamının ortaya çıkarılarak kalenin görkeminin daha da bariz hale getirilmesi hedefleniyor.
“Surlar büyük oranda korunmuş”
Prof. Dr. Mehmet Işıklı, Ayanis Kalesi’nde Kültür ve Turizm Bakanlığının “Geleceğe Miras Projesi” kapsamında çalışmaların devam ettiğini söyledi.
Kalede ortaya çıkarılan buluntuların Urartu tarihi hakkında yeni ve kıymetli bilgiler verdiğini belirten Işıklı, evvelki yıllarda kısmen açığa çıkarılan kale surlarını ince ve ayrıntılı bir paklık çalışmasıyla eski, ihtişamlı görünüme kazandırmaya çalıştıklarını söz etti.
Temmuz ayında başlayan kazıların 5 aydır kesintisiz devam ettiğini anlatan Işıklı, “Bu yılki çalışmalarda kent sitadelinin (yukarı şehir) 200 metrelik kısmı ana kayayla birlikte açıldı. Doğu ve kuzey surda büyük boyutlu formsuz taşlar kullanılmış. Güney surda ve anıtsal kapıda ise büsbütün farklı ve Urartu taş işçiliğinin tahminen de doruğunu gösteren bir teknikle karşı karşıyayız. Surlar, her yerde çok ustalıkla işlenmiş ve ana kayaya oturtulmuş. Ana kayaya bu derece başarılı işlenmesi, Urartulu taş çalışanlarını üstün bir muvaffakiyetini gösteriyor. Bu nedenle Urartulara ‘taşların efendisi’ unvanı verilmiş.” diye konuştu.
Kent surlarının büyük oranda korunduğuna dikkati çeken Işıklı, şunları kaydetti:
“Bu tarafıyla dünyada en uygun korunmuş anıtsal Urartu surlarının burada olduğunu söyleyebiliriz. Hatta güney surda 5 metrelik kısmın büsbütün korunarak günümüze gelmiş olması hayranlık verici. Gelecek dönem devam edecek hafriyatlarda kentin surlarının kalanının da çıkarılacağı üzere muhakkak kısımlarda kapsamlı muhafaza tamirat çalışmaları ile turizme kazandırılacak. Elbet çalışmalarımızın kesintisiz devam etmesinde Valimiz Sayın Ozan Balcı’nın desteği çok. Çalışmalarımızın bugüne gelmesinde Valiliğimizce yapılan hafriyat konutumuzun değeri büyük. Bu vesileyle kendisine teşekkür ediyorum.”
“Taşları birbirine kenetlemişler”
Atatürk Üniversitesi Arkeoloji Kısmı Yüksek Lisans Öğrencisi İlhan Özgür de kalede 37 yıldır yürütülen hafriyatlarda sayısız yapıtın arkeoloji dünyasına kazandırıldığını belirtti.
Surların daha çok ana kaya üzerine inşa edildiğini tabir eden Özgür, şu bilgileri paylaştı:
“Amacımız, kalenin etrafını saran surların devamını ortaya çıkararak kalenin ihtişamını ortaya koymak. Bununla ilgili planlamalarımızı yaptık. Bu manada kazılarımız heyecanla devam ediyor. Surların ana kaya ile ilişkisini ortaya çıkarıyoruz. Duvarlarda kullanılan bazalt taşlarındaki personellik dikkati çekiyor. Günümüzde bile yapılması güç olan bir personellik kelam konusu. Çok görkemli bir halde inşa etmeye çalışmışlar. Sarsıntıya karşı dayanıklılığı artırmak için kilitli taşları kullanmışlar. Taşları birbirine kenetlemişler. Bu duvarların üzerine de kerpiçten 17-18 metre duvar örmüşler.”