Akaryakıt fiyatları rekor üstüne rekor kırarken araç sahipleri yükselişin sürüp sürmeyeceğini merak ediyor. Fakat petrol piyasasından gelen haberler fiyatlardaki yükselişin süreceği beklentisini artırıyor.
Petrol fiyatları global piyasalarda Rusya-Ukrayna savaşının akabinde son yılların en yüksek düzeyine çıkarken Türkiye’de rekor üstüne rekor kıran akaryakıt fiyatları hem araç sahiplerini zorlamaya hem de enflasyonu üst istikametli baskılamaya devam ediyor.
ABD’de akaryakıt fiyatları galon başına (3,78 litre) 5 dolara çıkarken İngiltere’de araç sahipleri ortalama bir aracın deposunu doldurmak için yaklaşık 100 sterlin (125 dolar) harcanmaya başladı. Türkiye’de ise akaryakıtın ve mazotun litresi 30 TL sonuna dayanmış durumda.
Petrol fiyatları, Türkiye’de de akaryakıt fiyatlarının direkt belirlenmesinde kıymetli bir etken. Tamamlanmış petrol eserleri ham petrolden rafine edildiği için, ham petrolün fiyatının artması durumunda tüm tamamlanmış eserlerin fiyatları da artıyor.
YÜZDE 115 ARTTI
Bununla birlikte Türkiye’deki akaryakıt fiyatları sırf milletlerarası petrol fiyatlarıyla değil, dolar/TL kurunda yaşanan hareketlilikle de belirleniyor. Brent petrolün varil fiyatı yılın başından bu yana 80 dolardan 120 dolar düzeylerine çıkarken Dolar/TL kuru ise yılın başında gördüğü 13 düzeylerinden 17 düzeylerine çıktı.
Böylece İstanbul’da satılan akaryakıtın ve motorinin fiyatı 2022 başında gördüğü 13 TL düzeylerinden 28 TL düzeylerine yükselmiş oldu. Akaryakıt fiyatlarındaki ortalama artış ise bu yıl içerisinde yaklaşık yüzde 115 oldu.
ÇİN GERİ DÖNDÜĞÜNDE PETROL DAHA DA ARTACAK
Araç sahiplerinin ve işletmelerin aklında ise tek bir soru var. Akaryakıt fiyatları daha da yükselecek mi? Uzmanlar bu bahiste optimist değil. Çin’de corona virüsün tekrar süratli yayılmaya başlamasının akabinde ülkenin en büyük bölgelerinden Şanhgay’da sert tecrit tedbirlerinin alınması uzun müddettir petrol fiyatlarını baskılıyordu.
Rusya ve Ukrayna ortasındaki savaş nedeniyle marttan itibaren sert yükselen fiyatlar, dünyanın en büyük petrol ithalatçısı olan Çin’in petrol talebinin olumsuz etkilenmesi nedeniyle beklenen süratte artmıyordu. Lakin haziran başında Çin’in Pekin’deki tedbirleri kaldırması ve Şanghay’daki tedbirleri hafifletmeye başlaması fiyatlar konusundaki tasayı de artırdı.
‘SON 50 YILDA BÖYLESİNİ HİÇ GÖRMEDİM’
Bloomberg’in transferine nazaran güç yatırımları ile ilgilenen Black Gold Investors şirketinde petrol danışmanı olan Gary Ross bahisle ilgili, “Son 50 yılda mesleğimde bu şartların birleşimini hiç görmedim. Dünya çok az stoka sahip ve Çin artık global bir kesintinin ortasında geri geliyor” değerlendirmesinde bulundu.
Enerji araştırmaları yapan Energy Aspects şirketinin baş petrol analisti Amrita Sen ise “Çin olmadan 120 dolardayız, bu yüzden Çin geri geldiğinde petrol yükselecek” dedi. Sen, “Yüksek fiyatlara karşın talep devam ediyor zira beşerler seyahat etmek istiyor. Ayrıyeten dünya çapındaki hükümetlerin fiyatları sübvanse etmesi talebi artıyor” Uzmanlara nazaran, fiyatların yüksek olmasına karşın devletler tarafından gerçekleştirilen sübvansiyonlar talebin azalmasının da önüne geçiyor.
PETROL ÜRETİCİLERİ İSTEKSİZ
Bununla birlikte petrol üreticileri hem elde ettikleri yüksek kârlar nedeniyle hem de kapasite yetersizliği nedeniyle petrol arzını artırmak konusunda isteksiz. Suudi Arabistan Güç Bakanı Prens Abdulaziz bin Selman güç alanındaki yetersiz yatırımın ve rafinaj kapasitesindeki düşüş eğiliminin yakıt kıtlığına kıymetli katkıda bulunduğunu söyledi.
Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü ve müttefikleri (OPEC+) ise bu ayın başlarında üretimi beklenenden daha fazla artırma kelamı verse de bu atağın çok yükselişi engelleyeceği tarafındaki beklentiler düşük.