İzmir merkezli Basın Özgürlüğü ve Medya Araştırmaları Derneği (BAMAD) 10 Ocak Çalışan Gazeteciler Günü kapsamında, mesleğin bugünü ve geleceğiyle ilgili önemli veriler sunan bir anket düzenledi. Araştırma anketine, muhabir, genel yayın yönetmeni, yazı işleri müdürü, sayfa sekreteri, basın danışmanı, kameraman, editör, haber müdürü gibi farklı alanlarda görev yapan ve fiilen çalışan Ege Bölgesi’nden gazeteciler katıldı. Anket; medya çalışanlarının mesleki kariyer beklentilerini, mesleki okuma alışkanlıklarını, ekonomik koşullarını, siyaset kurumunun mesleğe etkilerini, mesleki örgütlülüklerini, mesleki gelişim imkanlarını ve bunun önemini tespit etmeye olanak sağladı.
DİJİTAL MEDYA ÖN PLANDA
Ankete katılanların yüzde 43,4’ü kendi çalıştığı gazete haricinde günlük olarak satın alıp okuduğu gazete sayısının sıfır olduğunu söylerken; yüzde 20.5’i günlük 1 gazete, yüzde 19,3’ü günlük 2 gazete, yüzde 16,9’u günlük 3 ve üzeri gazete satın alıp okuduğunu belirtti.
Günlük matbu gazete ile aylık dergilerin yanı sıra yayınların sosyal medyadan takibi sorulduğunda önemli bir fark ortaya çıktı. “Sosyal medyadan kaç tane gazete, televizyon, dergi takip ediyorsunuz” sorusuna katılımcıların yüzde 73,5’i 7 ve üzeri, yüzde 17’si 4-6, yüzde 8,4’ü 1-3, yüzde 1,2’si ise “Sıfır” yanıtını verdi. Bu soruya verilen yanıtlar özellikle pandemiyle birlikte büyük oranda artan dijitalleşmenin medya çalışanlarına yansımasını da göstermiş oldu.
Ayrıca görsel yayınların takibi konusunda katılımcıların yüzde 60,2’si sosyal medyayı, yüzde 31,3’ü online platformları, yüzde 8,4’ü de televizyonları tercih ettiğini söyledi.
MESLEĞİN GELECEĞİ BELİRSİZ
Ankete katılan medya çalışanlarının mesleğin geleceği hakkındaki düşüncelerinde ise dengeli bir dağılım ortaya çıktı. Katılımcıların yüzde 27,7’si umutlu, yüzde 9,6’sı iyimser, yüzde 15,7’si kararsız olduğunu kaydederken, yüzde 24’ü karamsar, yüzde 22,9’u ise çok karamsar olduğunu vurguladı.
İŞSİZLİK KORKUSU
Medya çalışanlarının yüzde 60,2’si bazen işsiz kalma korkusu yaşarken, yüzde 25,3’ü sık sık, yüzde 14,5’i hiçbir zaman korku yaşamadığını söyledi. Meslekten emekli olacağını düşünenlerin oranı ise yüzde 53 “Evet”, yüzde 47 “Hayır” olarak ankete yansıdı. Bu iki soruya verilen yanıtın nedenlerinde ise katılımcıların yüzde 47’si sektörel, yüzde 22,9’u ekonomik, yüzde 20,5’i politik, yüzde 9,6’sı da kişisel nedenleri öne aldıklarını belirtti.
GEÇİNEMİYORUZ AMA MESLEĞİMİZİ SEVİYORUZ
Ankette dikkat verilerden biri, “Sadece mesleğinizden elde ettiğiniz gelirle geçinebiliyor musunuz” ve “Meslek değiştirmeyi düşünüyor musunuz” sorularına verilen yanıtlarla ortaya çıktı. Katılımcıların yüzde 73,5’i maaşlarıyla geçinemediklerini ifade etti. Bu sonuca rağmen anket katılımcısı medya çalışanlarının yüzde 70’i mesleği değiştirmeyi düşünmediğini, yüzde 73,5’i ise tekrar seçim yapma şansı olsa yine aynı mesleği tercih edeceğini söyledi.
SİYASİ KOŞULLAR ETKİLİYOR
Katılımcıların yüzde 59’u siyasi iktidar değişimi ile meslekteki koşulların düzeleceğine inandığını belirtirken, yüzde 41’i ise inanmadığını ifade etti.
“Basın sigortanız yatıyor mu” sorusuna verilen yüzde 64 “Evet”, yüzde 36 “Hayır” yanıtı ise meslekte yaşanılan kayıt dışılığa ya da internet medyası çalışanlarının gazeteci sayılmadığı yönündeki çelişkiye dikkat çekmek açısından önemli bir veri sundu.
“Cemiyet, sendika, dernek, vakıf ve benzeri kaç meslek örgütüne üyesiniz” sorusuna, katılımcıların yüzde 38,6’sı 2-3, yüzde 32,5’i 1, yüzde 18,12’i sıfır, yüzde 10,8’i 3 ve üzeri yanıtını verdi.
GAZETECİLER ÇOK OKUYOR
“Mesleğinizle doğrudan alakalı yılda kaç kitap okuyorsunuz” sorusuna katılımcıların yüzde 39,8’i 1-2, yüzde 21,7’si 3-4, yüzde 24,1’i 5 ve üzeri, yüzde 14,5’i sıfır yanıtını verirken, “1 ay içerisinde ortalama kaç kitap okuyorsunuz” sorusuna ise yüzde 41’i 2-3, yüzde 37,3’ü 1, yüzde 13,3’ü 3 ve üzeri, yüzde 8,4’ü sıfır yanıtını verdi.
OTOSANSÜR BÜYÜK SORUN
Medya çalışanlarının en büyük mesleki kaygılardan biri olan otosansürle ilgili soruya gelen cevaplar da önemli bir veriyi ortaya koydu. Katılımcıların yüzde 59’u bazen, yüzde 25,3’ü ise sık sık haber yazımı sırasında oto sansür uygulama ihtiyacı hissettiğini açıkladı. Hiçbir zaman otosansür uygulama ihtiyacı hissetmediğini söyleyenlerin oranı ise yüzde 15,7’de kaldı. Ayrıca katılımcıların yüzde 49,4’ü bazen haber yaparken, başının kanunlarla belaya girebileceğine dair endişe duyduğunu, yüzde 44,4’ü ise bu kaygıyı sık sık hissettiğini söyledi.
MESLEKİ GELİŞİME İMKAN YOK
Mesleki gelişimle ilgili eğitim, seminer veya kurslara katılma imkanı sorulan katılımcılardan yüzde 72,3 oranında bazen, yüzde 16,9 oranında hiçbir zaman yanıtı alındı. Öte yandan “Mesleki eğitime yönelik alanları ve olanakları ile bunlara erişim olanaklarını yeterli buluyor musunuz” sorusuna yüzde 70 “Hayır”, yüzde 30 oranında “Evet” yanıtı alındı. Bu yanıtlara karşılık mesleki eğitimin önemini katılımcıların yüzde 45,8’i “Çok önemli”, yüzde 49,4’ü “Önemli”, yüzde 3,6’sı “Fark etmez” diyerek açıkladı. Bu üç soruya gelen yanıtlar, mesleki gelişim için eğitimin önemine vurgu yaparken mesleki gelişim alanlarının yetersizliği ve imkanların kısıtlılığını da göstermiş oldu.